Geelwortel of curcuma, Curcuma longa, is een tropisch kruid met grote, lange eivormige bladeren, matgele bloemen en een dikke vlezige wortelstok (rizoom). curcuma is nauw verwant aan de gember en behoort tot de Zingiberaceae familie. Omdat er in de oudheid een levendige handel met deze plant was is zijn oorsprong niet meer precies vast te stellen, waarschijnlijk stamt curcuma uit Zuid-Oost Azië. Het kruid wordt heden gecultiveerd in India, Indonesië, Jamaica en Haïti. India produceert 80% van het wereld gebruik.
De curcumawortel is ruim 4000 jaar bekend. In de vedische cultuur van India was de wortel, Haridra, niet alleen een veel gebruikte specerij maar ook heilig. Hij wordt in veel Hindi rituelen toegepast omdat de gele kleur de zon symboliseert. In de Ayurvedische geneeskunde speelt de wortelstok, vooral om zijn reinigende werking voor het hele lichaam, een belangrijke rol, bij inwendig gebruik zou hij zelfs het cholesterolgehalte verlagen. Een uit de wortel vervaardigde pasta wordt uitwendig toegepast bij allerlei huidziekten.De ingeademde rook van de wortel heeft een slijmoplossende werking. Gemalen wortels hebben een positieve invloed op maag- en darmproblemen.
In de Chinese leer is curcumawortel een waardevolle en werkzame therapie voor de huid en wordt eveneens gebruikt bij de behandeling van kneuzingen, wonden, ringworm, kiespijn en menstruatieproblemen.
Curcumapoeder verleent zijn kleur aan kerrie en is hiermee een belangrijk ingrediënt van deze specerij. De Indische keuken gebruikt het poeder of de gedroogde wortel in bijna ieder gerecht. In Zuid-Oost Azië geeft men eerder de voorkeur aan verse wortelstokken en in Indonesië zijn de verse bladeren eveneens een geliefde specerij.
Buiten de geneeskundige toepassingen en het gebruik in de keuken wordt de wortel van oudsher ook als kleurstof gebruikt. De uit de wortelstok bereidde gele kleurstof, curcumine, is als kleurstof E100 in levensmiddelen toegestaan. In de levensmiddelenindustrie wordt de curcumawortel op grote schaal toegevoegd aan o.a. mosterd, margarine, mayonaise, kaas en vla. Uit de gekookte en gedroogde wortelstok wordt door stoomdestillatie een geel tot oranje essentiële olie met een frisse houtachtige geur gewonnen. Ook uit de bladeren wordt een olie gedestilleerd.