Wat zijn hydrolaten

Hydrolaten zijn bloemen- of kruidenwaters die door het specifieke productieproces van essentiële oliën als een soort bijproduct ontstaan. Sommige planten leveren echter zo weinig essentiële olie op dat ze vaak alleen gedestilleerd worden voor het hydrolaat, bijvoorbeeld korenbloem en hamamelis. Een definitie van hydrolaten zou kunnen luiden: "Aromatische hydrolaten zijn het product van het stoomdestillatieproces en bevatten wateroplosbare, vluchtige plantcomponenten die hen vaak de geur geven van de essentiële olie, maar niet zo sterk zijn. Hun samenstelling is anders dan die van een essentiële olie: rijker aan wateroplosbare bestanddelen en – praktisch - vrij van lipofiele substanties zoals terpeenkoolwaterstoffen. Dit betekent dat ze zeer goed te verdragen zijn, en vaak antiseptisch en ontstekingsremmend werken” (Schnaubelt: 1999).

Productieproces

Essentiële olie en hydrolaten worden over het algemeen met stoom aan de plant onttrokken. Door verhitting van water ontstaat opstijgende waterdamp die de essentiële olie en andere stoffen uit de planten losmaken en met de stoom meevoeren. Alleen in deze gasvormige (vluchtige) toestand kunnen water en de vluchtige olie zich verbinden en energie uitwisselen.
Nadat de stoom tot water afgekoeld is, blijft een klein percentage aromatische moleculen (0,2 %) verbonden met het destillatiewater. Dit is herkenbaar aan de geur. Het overgrote deel van de essentiële olie verbindt zich niet met het water en blijft erop drijven. Dit wordt afgeroomd. Zo zijn er twee producten ontstaan: de vetoplosbare (lipofiele) delen die we essentiële olie noemen en het destillatiewater met de wateroplosbare (hydrofiele) delen oftewel het hydrolaat of hydrosol.
Hydrolaten zijn dus de andere schepping van het destillatieproces. Ze zijn een op zichzelf staand natuurlijk product. Door de veelheid aan inhoudsstoffen zijn ze therapeutisch sterk werkzaam en kunnen ze niet synthetisch in het laboratorium geproduceerd worden.
In feite kan van elke stoomgedestilleerde plant een hydrolaat betrokken worden. In Nederland zijn er 15 in de handel te weten den, duizendblad, hamamelis, hyssop, jeneverbes, johanneskruid, roomse kamille, korenbloem, lavendel, lindebloesem, oranjebloesem, pepermunt, roos, rozemarijn en citroenverbena.

Werking

Je zou kunnen zeggen dat de microdruppels essentiële olie het hydrolaat de geur en smaak geven, terwijl de wateroplosbare plantbestanddelen verantwoordelijk zijn voor de therapeutische werking. Wateroplosbare bestanddelen zijn o.a. carboxylzuren, tanninen, flavonoïden en sesquiterpeenalcoholen.
Zo is bijvoorbeeld bij rozenwater het gevormde fenylethylalcohol het bestanddeel dat voor een groot deel de geur bepaalt. Dit hydrolaat geurt voor veel mensen aangenamer dan de essentiële olie.
Hydrolaten zijn een complementair deel van de aromatherapie, maar worden vaak vergeten. Ze worden meestal gezien als afvalproducten van de destillatie en als een zwak aftreksel van essentiële oliën. Niets is minder waar! Hydrolaten zijn de ware aromatherapie. Je zou ze als de homeopathie binnen de aromatherapie kunnen beschouwen. Als je ze een plaats in de natuurgeneeskunde wilt geven, dan staan ze tussen de Bachbloesems en de essentiële olie in. Natuurlijk aromatisch water ofwel een hydrolaat bevat de levenskracht van de plant.
Alle hydrolaten hebben een sterk genezende werking en soms wordt de therapeutische werking van de essentiële olie overtroffen. Omdat ze een zachte werking hebben, zijn hydrolaten geschikt bij de behandeling van kinderen, zwangeren en ouderen. U kunt de hydrolaten onverdund op de huid toepassen. Alle hydrolaten zijn verkoelend, ontstekingsremmend en genezend.

 

Goed om te weten

• Verse hydrolaten zijn zuiver en bacterievrij.
• Bewaar uw hydrolaten in de koelkast of zo koel mogelijk.
• Het is aan te raden uw hydrolaten binnen anderhalf jaar op te gebruiken.
• Hoe zuurder het hydrolaat (lage pH), des te langer is het hydrolaat houdbaar.
• Oude hydrolaten kunnen in het bad gebruikt worden of tegen mierenoverlast in de tuin.
• Men dient rekening te houden met het feit dat er gedestilleerd water in de handel is waarin druppels essentiële olie zijn opgelost (middels een emulgator). Vaak ontbreken de wateroplosbare delen, waardoor dit product een andere werking bezit.
• Soms drijven er kleine vlokjes in het hydrolaat. Dit is geen vervuiling van het water, maar het zijn minuscule plantendeeltjes. Filteren met behulp van een simpele papieren koffiefilter is hier het devies.

 

Hydrolaten in gerechten

Ook in de keuken zijn hydrolaten een welkom ingrediënt. Vervang in gebak of zoete gerechten het water eens door rozen- en oranjebloesem hydrolaat voor een extra geurige en smaakvolle taart. Ook lekker in een vruchtensalade!

Sprayen of sprenkelen

Een schone plantenspray of een andere sprayflacon is handig om mee te verstuiven. Om het gezicht, haar en lichaam een zachte geur te geven, te verfrissen en te verkoelen. Zelfs kleding kan heerlijk gaan ruiken door er hydrolaat op te sprayen. Ook kunt u hydrolaat in een ruimte sprayen om zo een subtiele geur te verspreiden en de lucht te zuiveren en te bevochtigen (dit laatste is met name nodig bij airconditioning, centrale verwarming en zorgt ervoor dat uw huid minder snel uitdroogt). Een hydrolaat verkoelt opvliegers en verzacht zonnebrand. Ook huisdieren zullen de verkoeling prettig vinden.

Hygiëne

Hydrolaten kunnen een dienst bewijzen bij de persoonlijke hygiëne. Eigen vochtige tissues zijn snel gemaakt door er met een hydrolaat op te sprayen of te sprenkelen: voor zelfverwennerij, baby en zelfs huisdieren, ter verfrissing of reiniging van het gezicht, handen of billen. Een hydrolaat verzacht luieruitslag. Hydrolaten zijn zo zacht dat ze geen irritatie aan huid en slijmvliezen veroorzaken. Mondspoelingen maakt men door 1 deel hydrolaat te mengen met 4 delen water. Voor een frisse adem is pepermunt hydrolaat te gebruiken.

Op reis

Hydrolaten zijn behulpzaam op reis. In de auto, het vliegtuig en in hotelkamer verfrissen ze de lucht: met een spraytje wordt de lucht gezuiverd van schadelijke microben. Ook als u heerlijk in het zonnetje loopt of op het strand ligt kun u hydrolaten inzetten ter verfrissing.

Dranken

Erg smaakvol en gezond is een mengsel van 2 theelepels hydrolaat en ongeveer 2 dl water of kruidenthee. Hydrolaat kan ook toegevoegd worden aan een glas witte wijn of champagne. Men kan met hoeveelheden experimenteren tot de goede (persoonlijke) smaak gevonden is.

Wasgoed

Sprenkel het hydrolaat in het laatste spoelwater van een handwas voor een plezierig aroma. Of een paar spraytjes hydrolaat in de droger voor het wasgoed erin gaat of daarna direct op de kleding gedurende het strijken. U kunt uw strijkijzer ook vullen met hydrolaat in plaats van water.

Diner

Spray op de servetten en het tafelkleed. Plaats schaaltjes met een hydrolaat waar eventueel bloemen in drijven om de kamer te aromatiseren. Gebruik vingerschaaltjes met daarin een hydrolaat aan het eind van de maaltijd om handen in te wassen.

Inwendig

Hydrolaten zijn geschikt voor inwendig gebruik, maar sterker geconcentreerd dan de thee van het kruid. Dit betekent dat men ze moet verdunnen als men bijvoorbeeld een glas pepermunt-water wil drinken: 2 theelepels op 2 dl water. Hydrolaten kunnen als basis dienen voor Bachbloesem-therapie. 

 

BRON: Stichting Wellness & Aromatherapie